หากเป็นกล้วยไม้ซึ่งตามธรรมชาติพบขึ้นอยู่บนพื้นดิน เท่าที่มีประสบการณ์มาแล้วจากการปฏิบัติ ถ้าเป็นกล้วยไม้ซึ่งมีหัวอยู่ใต้พื้นผิวดินจะมีนิสัยผลัดใบในช่วงฤดูแล้ง

และ อีกกลุ่มหนึ่งจะให้ดอกในฤดูแล้งซึ่งอยู่ระหว่างทิ้งใบหมด เช่น ชนิดต่างๆ ในสกุลยูโลเฟีย (Eulophia) อีกกลุ่มหนึ่งให้ดอกช่วงกลางฤดูฝน ที่ส่วนต้นและใบเจริญเติบโตพ้นพื้นดินแล้ว เช่นชนิดต่างๆ ในสกุลเพคไทลิส และ ฮาเบนาเรีย (Pecteilis and Habenaria) หรือภาษาไทยเรียกว่า นางอั้ว นางกราย ท้าวคูลู ซึ่งเป็นชื่อในวรรณคดีไทยเรื่องหนึ่ง

โดยเฉพาะกล้วยไม้ดิน ที่ช่วงฤดูแล้งจะไม่ปรากฏส่วนใดบนผิวดินให้เห็นเลย ขณะที่กลุ่มแรกในฤดูฝนเราจะเห็นใบสีเขียวสด และเมื่อถึงช่วงฤดูแล้ง เราจะไม่เห็นใบแต่จะเปลี่ยนเป็นเห็นช่อดอกแทน ถ้าปลูกรวมกันเป็นกลุ่มจะสะท้อนให้เห็นภาพของดอกที่ออกมาปกคลุมผิวดินอย่าง หนาแน่น แต่กรณีของเอื้องพร้าว ในฤดูแล้งจะเห็นทั้งใบและช่อดอกยาวๆ

ดังนั้น การปลูกกล้วยไม้ซึ่งมีธรรมชาติขึ้นอยู่บนพื้นดิน จึงควรพิจารณาหลายแง่มุม เช่น การปลูกในสวนพฤกษศาสตร์ เพื่อวัตถุประสงค์ในด้านการศึกษาค้นคว้า หากมีการส่งเสริมให้ผู้มาชมได้รับความรู้ด้วยก็คงใช้ศิลปะการตกแต่งเลียนแบบ ธรรมชาติเพื่อความสวยงามร่วมด้วย

ส่วนการปลูกปฏิบัติก่อนอื่นควรพิจารณาพื้นดินซึ่งเป็นฐานการปลูก ให้มีความเหมาะสมชัดเจนเสียก่อน เพราะกล้วยไม้ในกลุ่มที่พบขึ้นบนพื้นดินพวกหนึ่งอาศัยดินโดยตรงโดยเฉพาะชนิด ซึ่งมีหัวอยู่ใต้ดิน

อีกพวกหนึ่งขึ้นอยู่บนพื้นผิวดินที่หยั่งรากลงบนชั้นของใบไม้ผุ ซึ่งตกทับถมอยู่บนพื้นค่อนข้างหนา แม้พวกที่ขึ้นอยู่ตามซอกหินเช่นกัน การพิจารณาสิ่งเหล่านี้ให้ละเอียดรอบคอบจะช่วยให้สามารถตัดสินใจในการปลูก ปฏิบัติได้ใกล้เคียงกับความต้องการ อันเป็นธรรมชาติของกล้วยไม้แต่ละชนิดให้มากที่สุด ดังนั้นการศึกษาหาข้อมูลเกี่ยวกับลักษณะและนิสัยอันถือเป็นธรรมชาติของกล้วย ไม้แต่ละสกุลแต่ละชนิด จึงเป็นพื้นฐานสำคัญที่จะนำไปสู่ความสำเร็จ

อนึ่ง การนำกล้วยไม้มาปลูกเลียนแบบธรรมชาติ หากหวังผลสำเร็จในระยะยาวด้วย ไม่ว่าจะใช้กล้วยไม้พันธุ์ธรรมชาติหรือพันธุ์ผสม ควรเริ่มต้นจากขนาดรุ่นๆ แทนที่จะนำเอาต้นขนาดใหญ่และมีอายุมากพอสมควรมาปลูก

ทั้งนี้ เนื่องจากต้นขนาดรุ่นๆ มีความแข็งแรงและมีพลังในการเจริญเติบโตสูงกว่า อีกทั้งมีช่วงที่จะให้ดอกในอนาคตยาวนาน หลังจากปลูกแล้วเมื่อถึงขนาดโตเต็มที่ย่อมให้ดอกดกมากยิ่งขึ้น

ระพี สาคริก
คมชัดลึก